PETROL VE PETROLÜN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ ROLÜ

Petrol,neft ya da yer yağı, hidrokarbonlardan oluşmuş, sudan yoğun kıvamda,koyu renkli,arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yer altından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağı,Latincede taş anlamına gelen ‘petra’ ile yağ anlamına gelen ‘oleum’sözcüklerinden oluşmuştur.
OPEC (petrol ihraç eden ülkeler birliği) in kurucusu Venezuelalı politikacı juan Pablo peez, doğaya ve dünya siyasetine yaptığı olumsuz etkilerinden dolayı 1900 lü yıllarda petrolü şeytanın pisliği olarak tanımlamış e gelecekte insanlığın mahvına sebep olacağını söylemiştir.
Günümüde ekeonomi,siyaset ve teknolojide oldukça önemli olan petrol,herhangi bir şekliyle antik zamanlardan bu yana kullanılagelmiştir.öneminin artışı ile içten yanmalı motorların keşfi,sivil havacılığın artması ve petrolün organik kimyada ve özellikle plastik,yapay gübre,çözücü,yapıştırıcı ve böcek zehri üretimindeki öneminden ileri gelmiştir.
Petrolün suyla karışık olarak yüzeye çıktığı erdpechquelle,1498 den bu yana sağlık vb.amaçlarıyla kullanılan bir kaynaktır.Ayrıca 18.yüzyıldan bu yana petrol kumlarından da petrol üretilmektedir.
Dünya petrol rezervlerinin yaklaşık olarak %18 i venezuelaya aittir.Yaklaşık olarak 300 milyar varillik bir petrol varlığına sahip ülkeyi, Suudi Arabistan takip eder.265 milyar varillik bir petrol varlığı olan Suudi arabistanı ise albertada bulunan devasa petrol yataklarına sahip olan kanada takip emektedir ve 170 milyar varillik be petrol varlığı dünya rezervlerinin %10 una tekabül etmektedir.Bu ülkeleri sırasıyla iran ve ırak takip etmektedir.İran petrolleri dünya rezervlerinin %9.5 ine ırak petrolleri ise dünya rezervlerinin %8.7 sine denk gelmektedir.
Dünya petrol tüketimi her yıl yaklaşık olarak 30 milyar varildir ve üst petrol tüketicilerini büyük ölçüde gelişmiş ülkeler oluşturmaktadır. Dünya petrol tüketiminin %25 ini abd tüketmektedir.
ABD de Arizona,California,Hawaii,nevada,Oregon ve Washington eyelatlerinde,batılı devletler petrol derneği (WSPA)şriketi rafineri ,dağıtım,üretim,taşıma ve petrol pazarlamadan sorumlu kurumdur.Kar amacı gütmeyen bu ticaret kurumu,1907 yılında kurulmuş olup Amerika birleşik devletlerindeki en eski petrol ticaret birliğidir.
Sektörün en büyük hacme sahip ürünleri arasında mazot ve benzin bulunmaktadır.
Dünyadaki enerji tüketiminin büyük çoğunluğunu oluşturan petrolün %53ü orta doğudan,%32 si Avrupa ve asyadan elde edilmektedir.
İlk modern petrol rafinerileri 1854-1856 yıllarında polonyanın jaslo yakınlarında ıgnacy lukasiewicz tarafından inşa edilmiştir.
İlk ticari petrol kuyusu 1858 yılında kanadada ki oil springs,ontarioda faaliyete geçirilmiştir.
BP dünya enerjisi için 2007 yılı istatistiksel eleştiri raporunda da,dünya genelinde kanıtlanmış kaynaklar için rezerv üretim oranları listelenmiştir.buna göre orta doğudaki petrol rezervlerinin 79.5 yıl yetecek kadar,Latin amerikadaki kaynakların 41.2 yıl yetecek kadar, kuzey amerikadaki kaynakların ise 12 yıl yetecek kadar olduğu bildirilmiştir.
Türkiyede akaryakıt sektöründe 100 kadar dağıtım şirketi,100 ün üzerinde depolama tesisi ve ülkemiizn heryerinde 7/24 esasına göre çalışan 13.000 bayi bulunmaktadır.
Akaryakıt istasyonlarını her gün yaklaşık 8 milyon kişi ziyaret etmektedir. Sektörde Almanya ve İtalyadan sonra avrupanın en büyük 3.bayi ağına sahip ülkesi Türkiyedir.Ülkemiz yaklaşık olarak 35 milyon ton yıllık akaryakıt satışı ile avrupada 6.sırada yer almaktadır.Sektörün dolaylı vergiler hariç satışlarının GSYİH içindeki payı ortalama %3.1 dir.Ayrıca kamunun toplam ötv ve kdv gelirlerinin yaklaşık %26 sını akaryakıt sektörü karşılamaktadır.Sektör yaklaşık 95.000 ön saha,45.000 nakliye,10.000 dağıtım şirketi çalışanı olmak üzere toplam 150.000 kişiye doğrudan istihdam sağlamaktadır.Sektör inşaat,üretim,enerji,mühendislik,emlak,taşımacılık ve tarım olmak üzere yaklaşık 30’un üzerinde ana sektörü doğrudan etkilediği görülmektedir.
Türkiyede ham petrol tüketiminin %9 u yerli üreticilerden sağlanırken, %91 i ithal edilmektedir.